Stadsleven ‘Natuur(lijk) de stad’ onderzoekt of er werkelijk een strakke scheiding tussen de stad en de natuur is, of dat de natuur een steeds meer vanzelfsprekende plek in de stad inneemt. In deze gastcolumn beschrijft PJ Roggeband, kunstenaar & tuinfantast, hoe hij met zijn project ‘Uitlaattuin’ ons idee van stedelijk groen weer (letterlijk) in beweging probeert te krijgen.

Draagbaar groen

Bestaat er zoiets als draagbaar groen? Welke rol kan mobiele natuur spelen in de stedelijke omgeving? De ‘Uitlaattuin’ biedt uitkomst! Stel, je wilt er als stadsbewoner even uit. Je stapt in je draagbare tuin, doet de schouderbanden om en daar ga je: met je neus tussen de planten en grassen flanerend door de drukke stad.

Uitlaattuin, model succulent

Het project ‘Uitlaattuin’ begint met een draagbare kas. Het is de mascotte voor het project Nootgroen, waarbij in nauwe samenwerking met de bewoners van twee buurten in de gemeente Pijnacker / Nootdorp de betrokkenheid bij het groen in de openbare ruimte versterkt dient te worden. De draagbare kas is een mooie binnenkomer bij de kennismakingsgesprekken met de bewoners. Het verwijst niet alleen naar de geschiedenis van dit voormalige kassengebied maar staat ook symbool voor de groene uitstraling en verwachte groei van dit sociale kunstproject.

De omsluittuin als paradijs op aarde

Voor een bijdrage aan de tentoonstelling ‘Hortus Conclusus’ in het Museum voor Religieuze Kunst te Uden, borduur ik verder op het thema ‘draagbaar groen’. In samenspraak met beeldhouwer / hovenier Hans van Lunteren maak ik de ‘Omsluittuin’. Het perspectief binnen deze draagbare tuin is omgedraaid; het is de natuur die de mens ommuurt en afschermt. Het motief van de omsloten tuin refereert aan de Tuin van Eden oftewel het Aardse Paradijs waar de mens leefde in harmonie met de natuur. De benadering van het paradijs als iets kleins en persoonlijks schept natuurlijk interessante mogelijkheden.

Omsloten tuin. Ontwerp door Roggeband en Van Lunteren

Latere versies van de ‘Omsluittuin’ zijn specifiek ontwikkeld voor het thema van een tentoonstelling of spelen in op de actualiteit. Zo krijgt de laatste variant die wordt getoond bij ZB Projectspace aan het Amsterdamse Witte de Withplein als werktitel ‘Prairietuin’ mee; met een knipoog naar het plein dat de laatste tijd bekend staat als ‘het wilde westen van Amsterdam’.

Als ik tussen het afval bij een basisschool naast een houten bakje bestemd voor krijtjes en bordenwissers ook een gedeelte van een schoffel met het opvallende handvat ontwaar, is een handzamere vorm van de ‘Uitlaattuin’ geboren.

Een tuin als huisdier of barometer

De ‘Uitlaattuin’ kent een rijkdom aan mogelijkheden. Je kunt het vullen met allerhande kruiden, groenten of planten. Je kunt natuurlijk een statement afleveren door je verplaatsbare tuin in te zetten voor de bedreigde bijen en vlinders. Maar je kunt van je tuin bijvoorbeeld ook een mobiel weerstation maken door de toepassing van guichelheil. Omdat de bloemen van deze plant snel sluiten als er slecht weer op komst is wordt guichelheil namelijk ook wel als (armeluis)barometer gebruikt.

Uitlaattuin, model colocasia

De ‘Uitlaattuin’ werkt als een huisdier: hij heeft je aandacht nodig en dwingt je op pad te gaan. En tijdens het wandelen is er allicht ook tijd voor een ontmoeting. Deze persoonlijke tuinen verzetten je zinnen, bieden ontspanning. Het ‘groene onthaasten’ kan beginnen.

Schemer- en knalpottuinen

Het concept rond de ‘Uitlaattuin’ is volop in ontwikkeling. Er wordt druk geschetst en er worden allerlei prototypes vervaardigd. Zo realiseer ik samen met uitvinder Ed Oldenburg voor het literaire festival ‘Wintertuin’ te Nijmegen de ‘Groenspuwer’ oftewel ‘Knalpottuin’. Dit vervaarlijk ogende model is opgebouwd rond de uitlaat van een brommer. De robuuste bijna niet stuk te krijgen vrouwentong (Sanseveria) in de loop van het wapen werkt als afleiding want dit model bezit ook een functioneel element. Er kunnen namelijk zaadballen mee worden afgeschoten waardoor het kan worden ingezet bij ‘guerrilla gardening’.

Groenspuwer

Een ander model, getiteld ‘Schemertuin’, speelt in op de recente ontdekking dat planten energie kunnen genereren. Deze tuin met voor- en achterlichten, waardoor je ook ’s avonds op pad kan, zal zich in de toekomst zelf moeten kunnen bedruipen.

Het project ‘Uitlaattuin’ wil stadsbewoners uitdagen. Dit voorjaar liggen er mooie plannen in het verschiet. Wat te denken bijvoorbeeld van de ‘Lithopstuin’; gevuld met de succulente plant Lithops die vanwege de vorm ook wel ‘levende stenen’ wordt genoemd. En welke rol gaan de ‘Borsteltuin’ en ‘Washandtuin’ spelen? Het groen in de stad komt in beweging!

Meer lezen?

Klik door naar ons dossier Stadsleven ‘Natuur(lijk) de stad’ voor meer blogs over dit onderwerp