Amsterdam als dé eerlijke stad? – Susan Fainstein

De huidige stad blijkt gebouwd op verschillen. In Stadsleven ‘De oneerlijke stad’ onderzoeken we waar de oneerlijkheden van deze tijd zitten. Welke criteria maken een eerlijke stad volgens Susan Fainstein, auteur van The Just City, en waarom noemt zij Amsterdam als hét voorbeeld? Door: Max Niekus Wat is eerlijkheid in een stad en hoe maak je het meetbaar? Bestaat die eerlijkheid uit gelijkheid van kansen of middelen? Dit zijn vragen die Susan Fainstein, professor Urban Planning aan Harvard, in haar boek The Just City beantwoord. In de afgelopen 40 jaar zag Fainstein een enorme toename aan oneerlijkheid in de grootste steden ter wereld. In The Just City definieert ze een theorie en evaluatiemethode om “beleid bestaande en potentiële instellingen en programma’s in de rijke, formeel democratische, westerse landen te evalueren”.

The Just City - Susan Fainstein

De maatstaf voor de eerlijke stad

Voor Fainstein bevat een eerlijke stad drie kernwaarden: gelijkheid – oftewel een billijke verdeling, beginnend met huisvesting – diversiteit en democratie. Diversiteit verwijst naar de mate waarin een stad open staat voor verschillen en of cultureel en economisch diverse buurten acceptabel zijn voor burgers. Democratie is de mate waarin directe eisen van de gemeenschap, zoals bepaalde voorzieningen, hun weg vinden in het overheidsbeleid. Ze weegt diverse stedelijke projecten in New York, Amsterdam en Londen volgens deze principes. Zo analyseert ze in New York drie ontwikkelingsprojecten van Battery Park, Times Square en het Yankee Stadium aan de hand van de bijdrage van deze projecten aan betaalbare huisvesting en verstrekking van openbare ruimte aan de stad. Het Yankee Stadium blijkt schrijnend. Het kostte de stad één miljard dollar in publieke investeringen in infrastructuur en het land in en rond het stadion ten gunste van een privaat honkbalteam.

The city didn’t pay for it directly; they paid for it indirectly. The city gave them the land, which used to be a public park. The city then had to go out and buy other land to replace the missing park land because by law, you can’t diminish the total amount of park land. However, the first park was a very popular one and very well located and the new ones were less the case. And it turned out to be very expensive. Then the Metropolitan Transportation Authority had to build a railroad station for it. So altogether, the public contribution — which didn’t actually go to physically build the stadium, it just went to produce the infrastructure and land for the stadium — did add up to close to a billion dollars,  and the Yankees can proudly say, “Oh we paid for it ourselves”.

9944618716_4406ed7228_k (1)

Yankee Stadium. Credit: Nilay Gandhi 

 

Amsterdam als hét voorbeeld van de eerlijke stad?

Fainstein ziet Amsterdam als één van de belangrijkste voorbeelden van eerlijke stad. Volgens haar wordt er in Amsterdam goed geluisterd naar de wensen van burgers, is men open voor diversiteit in de stad en is de grote aanwezigheid van sociale woningen erg belangrijk. Een kanttekening volgens Fainstein hierbij is dat ook in Amsterdam het aanbod van betaalbaar wonen afneemt:

“There has been a very strong commitment to social housing so that for quite a long period, 90 per cent of the housing units built in Amsterdam were in fact in forms of public housing. However in the last 10 years, there’s been a strong move towards the market, a feeling that middle-class people and young professionals couldn’t find a place to live in Amsterdam because they would be stuck on housing waiting lists.” (Bron: Lezing Susan Fainstein)

Fainstein schrijft het succes van Amsterdam toe aan haar geschiedenis van stedelijke ontwikkeling, een egalitaire politieke cultuur, een gulle verzorgingsstaat, en het opmerkelijk gevoel van verdraagzaamheid tussen de Amsterdammers. Ze is positief over het feit dat in Amsterdam land in handen van het publiek is. Dat is van cruciaal belang omdat het publiek dan het voordeel van alle stijgingen in de waarde van grond krijgt.

Als voorbeeld van de inspraak van burgers op beleid noemt ze bijvoorbeeld de rellen rond het platgooien van de Nieuwmarkt-buurten, wat geleid heeft tot het stopzetten van de gemaakte plannen en een toenemend gevoel van empowerment bij de lokale bevolking:

Nieuwmarkt is an interesting story and it’s an interesting planning story. It’s an old market building right in the heart of the city under one of the post-war governments. During the ’80s, they decided that they ought to run a highway and subway through the centre of this area, knock down the building, modernise and build a new modern building and tear down the buildings around the periphery. There was huge uproar and riots. They did succeed in stopping it — not just through discussion but actually through putting their bodies on the line. (Bron: Lezing Susan Fainstein)

Meer lezen?

Lees hier de column die Susan Fainstein voor Stadsleven schreef over hoe ongelijkheid de norm is geworden binnen Europese steden of klik door naar ons dossier Stadsleven ‘De oneerlijke stad’ voor meer blogs en columns over dit onderwerp.