Voor de talkshowserie HEYU! van de Openbare Bibliotheek van Amsterdam in het kader van het Nederlands voorzitterschap, nodigt Tracy Metz zes prominente stadsdenkers uit, één per maand, vanuit steden in en rond Europa, voor een gesprek over urgente urban issues in de live talkshow HEYU! Urbans.
Woensdag 13 januari vond HEYU! Urbans Londen plaats. De stad betaalt de prijs van zijn succes met ongebreidelde gentrification en een woningmarkt die alleen voor de rijken is weggelegd. Hans-Hugo Smit, sociaal-geograaf, city-developer en momenteel werkzaam als gebiedsmarketeer bij BPD, schreef een column als reactie op de live talkshow HEYU! Urbans Londen.
Herwaardering voor de stad
Niet zo lang geleden keerde iedereen die het zich kon permitteren de stad de rug toe. Niemand wilde er nog wonen, investeringen werden amper gedaan en steden scoorden hoog op vrijwel alle graadmeters van sociaal-economische malaise.
Sinds enige decennia mag de stad zich verheugen in een hernieuwde belangstelling. Steeds meer mensen waarderen de stad. Ze willen er uitgaan (in theaters, horeca of op festivals) of werken (in omgebouwde fabrieken of in koffiebarretjes) en ook wonen. Veel van die vragers naar de geneugten van stedelijk leven zijn mensen met geld. Toen ik in 1994 mijn studie sociale geografie begon werd dit ‘gentrification’ proces gezien als een positieve ontwikkeling om ‘la crise urbaine’ te counteren.
Desatreuze gentrification in Londen
Twee decennia later lijken we meer gewend aan het bestaan van een koopkrachtige vraag naar (binnen-)stedelijke ruimte. En zien we ook de nadelen ervan. Koopprijzen die in sommige buurten de pan uit rijzen. Grote winkelketens die kleine lokale winkeltjes verdringen uit hippe winkelgebieden. En beleggers die louter speculatief stedelijk vastgoed opkopen of ontwikkelen. Gentrification is inmiddels voor sommigen eerder synoniem voor stadsvernietigend lawinekapitaal.
Zo ook in het recente HEYU! debat. Gastspreker David Madden en de virtueel aanwezige Richard Sennett benadrukten de desastreuze uitwassen van gentrification in Londen. Een golf van internationaal beleggerskapitaal overspoelt die stad. Huizen worden aangeprezen als ‘uitstekende belegging’ in plaats van als ‘thuis’. Het probleem? Torenhoge prijzen en vernietiging van diversiteit en sociale structuren. De schuldige? De Markt, Global Capitalism en de rechtse regering!
Gentrification zorgt voor een sterkere stad
De verandering van de stad als afvoerputje naar de stad als economische factor van betekenis is even wennen voor alle mensen –bestuurders, beleidsmakers en stadsacademen- die zich de afgelopen jaren met stedelijk vastgoed bezig hielden. Die zien opeens een heel ander soort spelers aan tafel. Naast grote, rijke, internationale marktpartijen –waar het HEYU! debat zich op toespitste- ook koopkrachtige stadsbewoners . Mensen met keuzemogelijkheden. Mensen die flink kunnen investeren, maar daar ook flink wat voor terugverwachten. Soms ook mensen voor wie stedelijkheid slechts deels of tijdelijk een ‘life-style’ is. Maar ook dat zijn stedelingen en ook zij horen bij de stad. Sterker nog: zij dragen juist bij aan een sterkere stad.
Lawinekapitaal is potentieel schadelijk, maar koopkrachtige vraag naar stedelijk leven is in wezen een zegen voor de stad. Door deze twee verschillende dingen over één kam te scheren – wat Sennett en Madden doen- misken je de meerwaarde van (mensen met) geld voor een gezonde en toekomstbestendige stad. Om er een paar te noemen; investeringen in verwaarloosd vastgoed, bestedingen in winkels en horeca, creatie van banen, verhogen van draagvlak voor collectieve voorzieningen als OV, via belastingen (en erfpacht!) bijdragen aan de gemeentekas etc. etc.
Onterechte verheerlijking van het verleden
Lacherig doen over een ‘over the top’ marketing-campagne, waarin een koper van een miljoenenappartement figureert als een James Bond in een filmtrailer is te makkelijk! In de eerste plaats is dat een extreem. (Maar ook dan; zou er voor iemand die zó wil wonen in de stad en die het zich kan permitteren niet gebouwd mogen worden? ). Maar meer nog is het een onterechte verheerlijking van het verleden. Want zeker niet elke ‘gegentrificeerde’ buurt was daarvóór een leuke, gezellige, sociaal gemengde, actieve wijk, waar men met elkaar verbonden was en waar de stedelijkheid bruiste. En lang niet alle bewoners van de goedkope woningen in die wijken waren gezellige, leuke, sociale, actieve en betrokken stedelingen die die stad lieten bruisen.
Geldelijke impulsen in de stad zijn vaak gewenst. Door hen die die impulsen willen en kunnen geven op voorhand weg te zetten als anti-stedelijke zakkenvullers bewijs je de stad geen dienst.
Meer lezen?
Meer columns en video’s van de HEYU! talkshow serie zijn hier te vinden.