Donald Trump wordt de nieuwe president van de Verenigde Staten. Zijn aanhangers wonen grotendeels op het platteland. Wat betekent zijn overwinning voor steden? Op 24 januari, 4 dagen na Trumps beëdiging, vraagt Stadsleven wat het betekent om te leven in Trump Town. Stadsleven-stagiair Sam Duijf kijkt naar enkele (kunstzinnige) reacties op de muur die Trump wil gaan bouwen tussen Amerika en Mexico en vraagt zich af wat voor beeld over Amerika hiermee wordt afgegeven. 

Kunstzinnige alternatieven voor de Trump muur

Nu Donald Trump officieel de 45^ste president van de Verenigde Staten wordt, is het de vraag of er reden is voor buurland Mexico om zich zorgen te maken. Trump kondigde tijdens zijn campagne steevast aan een muur te willen bouwen tussen de VS en Mexico. Of deze vorm van sentiment politiek nu uiteindelijk ‘grote jongenspraat’ is of niet: reden voor Mexicanen om hun rug recht te houden. President Enrique Peña Nieto gaf dan ook duidelijk aan (zowel voor als na Trumps winst) onder geen enkele omstandigheden te zullen gaan betalen voor een eventuele muur tussen Mexico en de VS. En dit overtuigende verzet lijkt een tendens te zijn.

Zo kwam Mexicaans ontwerpbureau Estudio 3.14 met een kritisch alternatief: een mierzoete roze muur die zich over een afstand van 3145 kilometer uitstrekt langs de grens van Mexico en de Verenigde Staten. Het Mexicaanse ontwerperscollectief is ervan overtuigd dat de muur niet alleen een muur is; het kan volgens hen namelijk ook gebruikt worden als gevangenis waar ruim elf miljoen illegalen worden veroordeeld en geïndoctrineerd. De ironie is voelbaar – en zichtbaar zoals de video van Estudio 3.14 hieronder laat zien.

Estudio 3.14 nodigt hiermee het publiek uit “to imagine the policy proposal in all of its gorgeous perversity”. Het is een reactie geadresseerd aan Trump, gevuld met kritiek en ironie.

Een ander -minder stekend- voorbeeld is afkomstig van de Mexicaanse architect Fernando Romero. Terwijl Trump betoogde dat er een muur moest komen, riep Clinton op om ‘bruggen te bouwen’. En Romero voegde die daad bij het woord – letterlijk. Hij wil een grensoverschrijdende metropool opzetten die het mogelijk maakt om van Mexico naar de VS te lopen en vice versa. Dit zou bereikt moeten worden door privéterrein te gebruiken en dit te transformeren tot een bloeiend ‘hyperconnected’ netwerk. In de buurt van New Mexico en Texas in de VS en Chihuahua in Mexico om precies te zijn. Exclusiviteit maakt plaats voor een inclusief, open netwerk waarin grenzen niet langer voelbaar zijn. Overigens zijn fysieke grenzen volgens Romero achterhaald: door technologie is iedereen toch met elkaar verbonden.

Credits: Fernando Romero Enterprise

Een ander voorbeeld kan zelfs als lucratief worden bestempeld. Het Nederlandse architectenbureau FARO bedacht een muur die Mexico duurzame energie geeft en waarbij de winst naar de VS gaat. Een zogeheten Trump Power Wall laat zien “hoeveel mogelijkhe­den er zijn voor beide lan­den én het klimaat”. 

Credits: FARO architectuur/stedenbouw/research

De ironie, de woede en misschien ook wel de angst die te bespeuren zijn uit bovenstaande uitlatingen zijn op hun plaats. Maar het is markant dat Mexico zich, zo lijkt, voorbereidt op een muur die a priori al lijkt te zijn aanvaard. Is dit terecht?

Trekt Trump zijn eigen grens?

Tal van advocaten en juristen buigen zich (nog steeds) over de vraag of de bouw van zo’n muur überhaupt wel kan en mag. Zo sprak een woordvoerder van het Huis van Afgevaardigden de ‘geruststellende’ woorden “dat een muur geen waarschijnlijkheid is aangezien een muur het zicht voor grenscontroleurs zou blokkeren”. Daarnaast zou het “dwars door ruige gebieden, wateren en privé terreinen lopen”, wat de infrastructurele klus zou problematiseren doordat er bouwmatig andere oplossingen moeten komen. Het is ondenkbaar dat er een muur kan komen, hoogstens een hek verwacht de woordvoerder. Echter, noem het cliché, het blijft gissen hoe Trump zijn kandidaatschap gaat invullen en op wat voor manier hij zijn beoogde doelen probeert te behalen. Opkopen van privéterrein, creatief omgaan met belijningen en infrastructureel ingrijpen zou de kans op een mogelijke muur bijvoorbeeld al realistischer kunnen maken.

Mirror, mirror on the wall

Trumps argument is duidelijk: er moet een muur komen om illegale migranten buiten te houden. Maar een mogelijke muur heeft niet alleen gevolgen voor bijvoorbeeld de economie en toerisme; het houdt ook een symbolische scheiding tussen “us” and “them” in stand, want een fysieke barrière verhindert, scheidt en polariseert. Trumps muur heeft – met genoeg fantasie – iets weg van een doorkijkspiegel: een one-way-mirror waarbij Amerika naar zichzelf kijkt en Mexico Amerika in. Mexicanen, volledig bewust van alle mogelijkheden (familie, educatie, werk etc.), worden verhinderd om dichterbij te komen terwijl Amerika zichzelf de chauvinistische spiegel voorhoudt.

Die spiegel zien we vaker. Want te midden van veel spiegelende en weerkaatsende voorwerpen (cameralenzen, de ruiten van zijn Trump Towers etc.) ziet Trump geregeld zichzelf. En het inmiddels beroemde interview met ‘Trumps spiegelbeeld’ (The Tonight Show presentator Jimmy Fallon) stelt ook Trumps zelfverheerlijking op komische wijze aan de kaak.

Weliswaar met zelfspot, maar het doet natuurlijk denken aan Ovidius’ karakter Narcissus die zichzelf ooit zag in een waterput en hier verliefd op werd:

“His youthful cheeks and ivory neck, the beauty of his face, the rose flush mingled in the whiteness of snow, admiring everything for which he is himself admired. Unknowingly he

desires himself, and the one who praises is himself praised, and, while he courts, is

courted, so that, equally, he inflames and burns.”

Op zich niks mis mee, en zeker niet strafbaar. Maar, met alle voorgaande overdrijvingen daargelaten, een exclusieve nationale commune lijkt geen goed eerste teken dat één van ’s werelds grootmachten op deze manier afgeeft. Is het waar dat Trumps Amerika wellicht teveel naar zichzelf kijkt? Of zoals Ovidius het verwoordde: “What you perceive is the shadow of reflected form: nothing of you is in it. It comes and stays with you, and leaves with you, if you can leave!”. Juist dat laatste, “if you can leave”, is een interessante toevoeging omdat het de mogelijkheid in zich draagt die Trump met Amerika zou moeten afwegen – kunnen we onze weerspiegeling verlaten en ons blikveld verbreden?

Meer lezen?

• Klik door naar ons dossier Trump Town waar je meer blogs en columns over dit onderwerp vindt.
• Het verhaal over Narcissus dat is beschreven door schrijver Ovidius is hier te lezen.
• Jurgen van der Ploeg van FARO architecten zal tijdens de live talkshow ‘Trump Town’ te gast zijn in De Balie op 24 januari.