Het is duidelijk: we moeten van een stad die draait op fossiele brandstoffen toe naar een post-fossil city. Maar hoe ziet deze stad eruit? Waaraan moet je denken bij het plannen van een post-fossil city die werkt op alle vlakken? Tracy Metz was te gast bij het KRO NCRV radioprogramma De Ochtend op Radio 1 en vroeg zich af: hoe ziet de stad eruit als de olie opraakt? We moeten op zoek naar alternatieven en de heeft gevolgen voor de stad.
Afgelopen donderdag presenteerden de Universiteit Utrecht en Urban Futures Studio de uitkomst van hun ontwerpwedstrijd ‘Post-Fossil City’. Het ene ontwerp is heel naar, bijvoorbeeld ‘People of Petropia’ van Mick de Waart waarin je ziet dat Utrecht helemaal is ondergelopen. We hebben het niet gered, we hebben de energietransitie niet op tijd kunnen maken. Maar andere ontwerpen zijn heel optimistisch, zoals het ontwerp van Tom van Heeswijk en Sabrina Lindemann die voorzien dat in 2050 alle publieke plekken zonne-energie leveren aan de stad. In elk geval zie je heel duidelijk dat de stad er heel anders uit gaat zien én ruiken én horen.
De zelfrijdende auto als concurrent voor hotels
Kijk bijvoorbeeld eens naar auto’s, een factor die onze huidige stedenbouw enorm tekent. We gaan steeds vaker auto’s delen en veel jonge mensen willen helemaal geen auto hebben. Er komt dus ruimte vrij voor groen – en gewoon voor mensen. Lijkt me geweldig, de steden worden veel leefbaarder en gezonder. Steeds meer auto’s zijn immers elektrisch en dat betekent schonere lucht. Steden hebben tegenwoordig ook milieuzones waar ze vieze auto’s tegenhouden: in Utrecht mogen diesels van vóór 2001 het centrum niet meer in. Berlijn heeft een nog veel grotere milieuzone, waar 1 miljoen mensen wonen – dat is bijna het hele gebied binnen de Ringbahn.
Een stapje verder is natuurlijk de zelfrijdende auto. Wat grappig is: Die droom is eigenlijk al heel oud. Maar komt nu natuurlijk in rap tempo dichterbij. Verschillende grote bedrijven zoals Google en Uber zijn nu volop aan het testen met zelfrijdende auto’s. Opmerkelijk is dat de zelfrijdende auto nu vooral nog als verandering van vervoersmiddel wordt gezien, terwijl het grote implicaties kan hebben voor andere sectoren. Zo voorspelt Sven Schuwirth, hoofd strategie bij Audi, dat de zelfrijdende auto een mogelijke concurrent kan worden voor hotels en vliegtuigmaatschappijen. Waar zou je immers nog een nacht boeken in een hotel terwijl je dat je dat tukkie lekker kan doen terwijl je zelfrijdende auto je naar je plaats van bestemming brengt.
Afkicken van gas: vindingrijke alternatieven
Natuurlijk zijn we niet alleen van de olie en de benzine aan het afkicken, maar ook van het gas – Groningen zal een zucht van opluchting slaken! Amsterdam legt nu al geen gasleidingen meer aan in nieuwe wijken, en gaat ook huizen in oude wijken ombouwen.
En dan? Er komt restwarmte uit het riool, of van de industrie, bijvoorbeeld voor Amsterdam van de Hoogovens. Misschien zullen we binnenkort biogas van boeren kopen – zo komen stad en land dicht bij elkaar! In de ‘glazen stad’ van kassen bij Naaldwijk wordt de warmte van de kassen gebruikt voor de woningen. In Rotterdam leeft het wilde plan voor een Windwheel, een 174 meter hoge ronde constructie met appartementen én windenergie. Of we gebruiken zonnepanelen – die heb je tegenwoordig als een soort dunne folie, en Tesla presenteerde vorige maand dakpannen die zonnestroom opwekken. Energie wordt overal geproduceerd. Je kunt zonnepanelen tegenwoordig ook in asfalt verwerken. Als het maar moet dan blijken we enorm vindingrijk in het zoeken naar alternatieven. Het kan, dat zegt ook de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur: alle Nederlandse woningen kunnen in 2035 CO2-neutraal zijn. In Zweden gaan ze nog verder: daar bestaat het EnergiePlus huis dat energie teruglevert aan het net.
Dutch Windwheel, ‘IoT based Climate Architecture’ waarin de principes van ‘Building as a Service’ worden onderzocht en ontwikkeld door een breed consortium van bedrijven en kennisinstellingen [Initiatiefnemers: DoepelStrijkers, Meysters en Bloc]
Pas op: een groene stad is niet persé sociaal
Maar dat kan ook problemen opleveren. Je ziet overal in Nederland dat mensen zelf energiecoöperaties oprichten en dus niet meer afhankelijk zijn van de energiebedrijven. Maar Pallas Agterberg, strategisch directeur van netwerkbeheerder Alliander waarschuwt dat de groene stad niet automatisch een sociale stad is. Als de welgestelde huishoudens zelfvoorzienend worden, komen de kosten voor het onderhouden van het elektranet bij de armen terecht.
Meer lezen?
- Lees meer artikelen over dit onderwerp in ons dossier ‘Als de olie op is’.
- Tijdens de live talkshow Stadsleven ‘Als de olie op is’ van dinsdag 28 maart, 20.00-22.00 uur in de Balie bespreken we hoe het leven in de post-fossil city eruit ziet. Koop hier je kaartje.