Wat speelt er aan de voorlinie in de stad? Elke donderdag vind je in het Stadsleven webmagazine een trend die je in de gaten moet houden. Steeds meer steden zetten in op leefbaarheid door walkable urbanism. Voor het buitenland is Nederland hierin een groot voorbeeld. Tracy Metz vertelde erover in KRO NCRV Radio 1 De Ochtend.
Liefdesbrief aan Leiden
Zaterdag gaat de ‘etnografische documentaire’ Cobblestone Stories in première. Een liefdesbrief van de Amerikaanse antropoloog Mark Neupert aan Leiden. Voor Nederlanders een hoop lieve herkenbare plaatjes, voor buitenlanders de heilige graal van een leefbaar stedenbeleid.
Maar voor de Amerikaanse studenten biedt het veel inspiratie. Over hoe gemakkelijk de Leidenaren de openbare ruimte gebruiken, bijvoorbeeld. ‘De pleinen fungeren als publieke woonkamers. Dat kennen wij veel minder, zeker niet in onze stadscentra. Ik laat mijn studenten de Haarlemmerstraat zien en leg uit: dit is hun shopping mall. Een Amerikaans winkelgebied is bijna altijd geprivatiseerd gebied.’
De grootste openbaring voor de Amerikaanse kijker is steevast de gigantische, ondergrondse fietsenstalling bij het station, waar fietsen in rekken boven elkaar kunnen worden gestald. ‘De brede toegangstrap met speciale richels voor de fietsbanden: iedereen vindt het adembenemend.’ (bron: Interview Mark Neupert door Bart Dirks in Volkskrant, 2 april 2017)
Walkable Urbanism
Dat Amerikanen met zo’n bewonderende blik naar Nederlandse steden kijken is niet alleen een blik van afgunst, maar heeft ook te maken met een bredere trend die zich in Amerikaanse steden voltrekt.
Door de komst van millennials is sinds een jaar of tien of vijftien de naam ‘walkable urbanism’ ontstaan. Waar voor hun ouders een woning in de suburb de ultieme droom was, willen millennials daar niet dood gevonden worden. Dus voor hen geen eigen auto, maar levendigheid en hippe koffietentjes en winkels en woningen en de bioscoop op loopafstand. En daarmee ook een prioriteit: buurtgevoel, een verbinding met waar je woont. Walkable urbanism krijgt – pun intended – steeds meer voet aan de grond. Zelfs Los Angeles, de autostad bij uitstek, heeft behalve de bekende reusachtige snelwegen, nu ook fietspaden en lightrail!
In Nederland zitten de oude, prettige leefbare binnensteden in ons DNA. Steden als Leiden bieden inspiratie voor de adepten van de Walkable Urbanism beweging. De stadsontwerpers hebben een heel repertoire aan middelen. De straten worden smaller gemaakt en ze hebben stoepen – in een stad waar mensen alleen maar in de auto zitten heb je geen stoepen nodig. Je ziet nog wel wat auto’s, maar óók fietspaden. Bomen maken de straten ook prettiger. En de Amerikanen hebben de terrasjes ontdekt!
Een historisch centrum valt niet na te bouwen, beaamt Neupert. ‘Alhoewel, onze grote, overdekte winkelcentra lijken verdacht veel op het Nederlandse stratenplan. Maar je kunt wel leren hoe de openbare ruimte kan worden gebruikt. Er is een beweging, new urbanism, die voetgangers centraal stelt, kijkt naar slim vervoer, straten met elkaar verbindt. Het is nog een kleine stroming, maar deze film helpt hopelijk.’ (bron: Interview Mark Neupert door Bart Dirks in Volkskrant, 2 april 2017)
De politiek: invloedrijk maar niet bepalend
Obama was de allereerste president die apart beleid maakte voor steden. Geen wonder: hij komt zelf uit een grote stad, Chicago, waar hij als community organizer werkte. En zijn achterban bestond uit stedelingen die dit van hem verwachtten. Hij heeft een Urban Taskforce in het Witte Huis in het leven geroepen en heeft ook ingezet op sociale woningbouw, wat in de VS bijzonder is. Maar reken maar dat er nog steeds naast al die cute downtowns en leuke winkels en koffietentjes, ook nog altijd afschuwelijke getto’s bestaan. Lees hier een blog van stadsgeograaf Gerben Helleman over hoe Amerikaanse presidenten hun eigen visie op stedelijke planning uitoefenen.
Trump heeft beloofd een enorme investering in de infrastructuur te doen, van wel een miljard. Daar horen we de laatste tijd niet zo veel meer van. Hoeveel daarvan naar de ‘hardware’ van snelwegen en bruggen zal gaan, en hoeveel naar het leefbaarder maken van de binnensteden, weten we nog niet. Maar deze trend is sterker dan Trump. Dit verlangen naar walkable urbanism komt van een hele generatie jonge Amerikanen die een andere lifestyle ambiëren in een ander soort omgeving, meer de Europese. De steden in Amerika worden nu getransformeerd, niet door ‘een’ president maar door de tijdgeest. Zelfs Trump kan dat niet tegenhouden.
Meer lezen?
- Hoogleraar sociologie William Helmreich bewandelde elke straat van New York om zo de huidige stedelijke ontwikkelingen daar te begrijpen.
- Meer trends in De Stad Nu vind je hier.