door Tracy Metz
Voor de film ‘Publieke Werken’, de verfilming van het bekroonde boek van Thomas Rosenboom, is het Amsterdam van 1888 geprojecteerd op het canvas van het Amsterdam van nu. Met zowel analoge als digitale middelen is het verleden – paardentrams, stoomboten, authentieke reclames op de gevels, lange rokken en hoge hoeden – over het heden gelegd. Met bijna 500 visual effectdigitale shots is dit een van de meest complexe films die ooit in Nederland is gemaakt.
In boek en film wordt het verhaal verteld van vioolbouwer Vedder, gespeeld door Gijs Scholten van Asschat. Als Vedder hoort van het plan om tegenover Centraal Station het Victoria Hotel te bouwen, waant hij zich al rijk: hij woont daar, ze zullen hem wel móeten uitkopen. Het loopt niet goed af.

Gijs Scholten van Asschat als Vedder in ‘Publieke Werken’ (©2019 Topkapi Films / Planet X)
Hoe hebben ze de stad van 1888 gecreëerd? Ik vraag het aan Dennis Kleyn, mede-oprichter van visual effects bedrijf Planet X dat samen met het Hongaarse bedrijf Digital Apes het digitale decor heeft gemaakt voor regisseur Joram Lürsen en producent Topkapi Films.
,,De stad van toen bestaat natuurlijk niet meer”, zegt hij. ,,Er was veel archiefonderzoek voor nodig om te weten hoe die moest worden gereconstrueerd, en om een geloofwaardig, levendig en historisch kloppend stadsbeeld neer te kunnen zetten. Intussen is het water nabij het station gedempt, bijvoorbeeld, en we hebben asfalt, en bussen. En veel toeristen!”

Reclameborden die in 1888 de Amsterdamse gevels sierden, worden digitaal toegevoegd aan het decor (©2019 Topkapi Films / Planet X)
Het sleutelwoord is: ‘set-extensie’. Op een filmset bij Boedapest is zo’n 50 meter van de straat fysiek nagebouwd. Aan weerskanten staan groene schermen waarmee de rest van het straatbeeld digitaal wordt ingevuld – de stad als canvas. Zelfs het Victoria Hotel is maar tot de eerste twee verdiepingen fysiek gebouwd, de rest is digitaal eraan toegevoegd. Kenners als Dennis kunnen aanwijzen waar het fysieke stadsdecor ophoudt en de digitale verlenging begint.
De grote vijand is ‘bounce’: het licht weerkaatst van de groene schermen en werpt een groene gloed over de opnames die moeilijk daarna te verwijderen is. Tijdens de opnames worden die groene schermen daarom deels met zwarte doeken afgedekt als ze niet nodig zijn of buiten beeld blijven.
Planet X is nu bezig met een nieuwe achtdelige dramaserie, wederom voor Joram Lürsen en Topkapi: ‘Vliegende Hollanders’, over luchtvaartpioniers Plesman en Fokker. Daar komen veel simulaties aan te pas: hoe de vleugel van een vroeg vliegtuig in de wind klappert, hoe het water opspat, hoe een band wordt ingedrukt (‘tire squish’) als een vliegtuig op gras landt.
Na de set-extensies en de simulaties heeft Planet X heeft ook een nieuwe tool ontwikkeld, DeepSpace geheten. Daarmee kunnen regisseurs al op voorhand ‘zien’ hoe dat digitale decor eruit komt te zien. Met een VR-bril op, en een namaakcamera in de hand, kan de regisseur zien wat de camera ziet en daardoor de opnames veel efficiënter voorbereiden. Deze VIDEO laat zien hoe dat werkt. ‘Publieke Werken’ is er kinderspel bij!