Hoeveel technologie willen we in onze directe leefomgeving toelaten? En is dat anders bij het ‘binnenlaten’ van multinationals in je huiskamer dan wanneer je jouw wijkeconomie ermee ondersteunt?
door Peter Hermens (Werkend Landschap) en Thijs van Spaandonk (BRIGHT)
De parade van bezorgbusjes in onze buurt is het symptoom van ons bestelgedrag. Wat moeten we nog zonder het comfort van de snelle levering van praktisch alles dat we nodig hebben in ons dagelijks leven? Iedere dag wordt reikhalzend uitgekeken naar de herkenbare kleuren van de busjes. De pakketbezorger is een graag geziene gast in de straat.
De groei van de e-tail gaat ten koste van de winkelstraat in het centrum, maar zorgt voor een groei van logistieke bedrijfsgebouwen aan de rand van de stad. Spullen afkomstig uit lage-lonen landen worden daar opgeslagen tot ze verder gedistribueerd kunnen worden. De pakketbezorgers vormen het eindstation van de logistieke keten die de wereld omspant. Onder druk van de wens om spullen steeds sneller, goedkoper, vaker en precies op tijd te krijgen wordt de keten steeds efficiënter. De vloot van bezorgmobielen diversifieert en steeds vaker luisteren slimme apparaten permanent met ons mee zodat we ook zonder druk op de knop kunnen bestellen. De mensen werkzaam in de logistiek worden nu al aangestuurd door strenge algoritmes gericht op winstmaximalisatie en dreigen geheel vervangen te worden door bezorgrobots en drones.
Logistiek met maatschappelijke meerwaarde
Dit is geen volhoudbare toekomst, vinden wij. We moeten toe aan een logistiek met maximale maatschappelijke meerwaarde. De wijk moet geen verdienmodel voor de logistiek zijn – nee, de logistiek moet onderdeel worden van de verdiencapaciteit van de wijk. We maken de transitie door naar een circulaire economie waarin de kringlopen van goederen, materialen, grondstoffen, energie en voedsel steeds meer lokaal en regionaal worden gesloten.
Innovaties in de logistiek moeten we inzetten voor een economie waarin de wijk niet alleen de afzetmarkt is, maar ook het herkomstgebied van goederen en producten. De vloot aan bezorgmobielen distribueert grondstoffen, materialen, goederen en producten binnen de wijk en verbindt de wijk met omliggende wijken en het productieve landschap.
De wijklogistiek vraagt niet om grote dozen in het landschap, maar om een nieuw type productieve plekken in de wijken.
En daar is vaak ruimte zat. De huidige bezetting van de gemiddelde gezinswoning is een stuk lager dan een aantal decennia geleden, terwijl woningen even groot of groter zijn. Er zijn in principe genoeg leegstaande zolders, bergingen en kamers die ruimte kunnen bieden voor de huisvlijt van de eenentwintigste eeuw. Zo ontstaan nieuwe typologieën in bestaande bebouwing. Ook een nieuwe type gebouw doet zijn intrede in de wijk: het Publieke Werkgebouw. Dat is een buurtbedrijfsverzamelgebouw en tevens wijkhub voor de opslag van materialen, energie en mobiliteit.
Dit straatbeeld toont de koppeling tussen ruimte in de wijk en lokale economie
Een wijk waarin productie en consumptie weer met elkaar in verbinding staan, stimuleert sociale verbindingen tussen wijkbewoners en hun directe omgeving. De SRV-man van vroeger, is nu de hippe logistieke dienstverlener van voedsel uit de streek. Assemblage vindt plaats op zolders vol samenwerking. Maak- en reparatiecafés leveren producten en bieden tegelijkertijd plekken voor koffie, troost en ontmoeting.
Door het decentraal mengen van productie, consumptie en distributie kunnen we samen een bruisende circulaire wijkeconomie op touw zetten. De techniek is er klaar voor, nu is het aan ons om het te organiseren: package to the people!
CAST, het Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg e.o. organiseerde in samenwerking met Vereniging Deltametropool en Kunstloc Brabant de Design Challenge “Out of the Box”, op zoek naar innovatieve ontwerpideeën voor een duurzaam logistiek landschap. ‘Package to the People’ was één van de twee geselecteerde voorstellen.